Sinds eind juni 2024 zijn er signalen dat het voortbestaan van de archiefbewaarplaats in Oostburg onzeker is en dat deze gesloopt gaat worden. Deze bewaarplaats, gebouwd in 2014 en geopend op 30 mei 2015, met een kostenplaatje van meer dan een half miljoen euro, is een van de modernste in Zeeland, voorzien van klimaatbeheersing, water- en branddetectie en elektronisch verrijdbare archiefstellingen. Een nieuwe archiefbewaarplaats bouwen met dezelfde omvang, gaat ongeveer 1,2 miljoen euro kosten.

Inhoud oud archief

In de huidige archiefbewaarplaats liggen de archieven van de voormalige gemeenten in West-Zeeuws-Vlaanderen opgeslagen. Het oudste document dateert uit 1201 en is dus meer dan 800 jaar oud. Daarnaast bevat het archief een uitgebreide collectie foto’s, boeken, kaarten en kranten. Ook worden er archieven bewaard van verenigingen, stichtingen, kerkgenootschappen, particulieren en bedrijven. Al deze archieven zijn door middel van inventarissen te raadplegen. De gemeente heeft in de afgelopen jaren veel geld  geïnvesteerd om deze archieven te restaureren en te inventariseren. Jaarlijks vinden in deze archieven ongeveer 1.300 tot 1.400 opzoekingen plaats.

Beheer en toegankelijkheid

Het plan is nu om deze archieven over te brengen naar het Zeeuws Archief te Middelburg met als argument dat het archief van de gemeente Sluis niet toegankelijk zou zijn en dat er te weinig gekwalificeerd personeel is.

Wat de toegankelijkheid betreft, het archief van de gemeente Sluis is een van de best toegankelijke archieven in Zeeland. Toegankelijkheid heeft niets te maken met digitalisering. Het betekent dat alle bewaarde documenten geïnventariseerd zijn en met behulp van een inventaris direct te vinden zijn.

Met digitalisering, het scannen van documenten, is in de gemeente Sluis nog nauwelijks een begin gemaakt, maar dat geldt voor tal van archieven. Ook het Zeeuws Archief heeft in deze nog bergen werk te verzetten. Digitalisering heeft een prijzige financiële kant. Vandaar ook dat het Zeeuws Archief die documenten digitaliseert waarvoor het subsidies ontvangt.

Toen zo’n 5 jaar geleden het archief van de gemeente Terneuzen in het Zeeuws Archief werd ondergebracht, werd eveneens geschermd met het digitaal beschikbaar stellen van de archiefbescheiden. Helaas is deze toezegging nog steeds niet waargemaakt. Als je bijvoorbeeld een document van Biervliet wilt raadplegen, zul je toch echt naar Middelburg moeten. Dat betekent reistijd en reiskosten.

Het argument dat er onvoldoende gekwalificeerd personeel voorhanden is, is makkelijk te pareren. Met een beroep op de Wet Openbare Overheid heeft de voormalige archivaris van de gemeente Sluis, de heer Stroo, een aantal vragen gesteld. Uit de ten dele verstrekte documenten blijkt dat men nooit op zoek is geweest naar gekwalificeerd personeel.

Uit de antwoorden van de gemeente blijkt ook dat er nooit een kostenoverweging is gemaakt inzake het laten staan dan wel verhuizen van de archieven naar het Zeeuws Archief.

Opslag bij het Zeeuws Archief is niet gratis. Wat gaan de opslag van de meer dan 2.200 strekkende meter archiefbescheiden, de materiele verzorging en de ondersteuning door het personeel bij het Zeeuws Archief kosten? En dan hebben we het nog niet over digitalisering.

Veel opgevraagde archiefbescheiden zijn bouwvergunningen. Als men deze bouwvergunningen uit de periode 1901-2023, omvang 280 strekkende meter, gaat digitaliseren kost dit de gemeente al snel 350.000 euro. Het hoeft geen betoog wat 2.200 meter archiefbescheiden gaat kosten.

Conclusie

Gezien bovenstaande pleiten wij voor behoud van de archiefbewaarplaats in Oostburg. Uit hetgeen wij vernomen hebben, blijkt dat de gemeente geen idee heeft wat de opslag van de archieven in het Zeeuws Archief jaarlijks gaat kosten en dat digitalisering van de archieven een illusie is.

Bovendien frustreert het overbrengen van de archieven het historisch onderzoek. Het kost reistijd en geld. Zeker voor mensen die afhankelijk zijn van het openbaar vervoer, want laten we eerlijk zijn dat is in West-Zeeuws-Vlaanderen een lachertje.

Voorts is er bij de medewerkers van het Zeeuws Archief, hoe behulpzaam ook, alleen wat algemene kennis over West-Zeeuws-Vlaanderen. Ook dat frustreert onderzoek naar de rijke historie van een uniek gebied.

De archieven van de dorpen en steden in West Zeeuws-Vlaanderen behoren aan de inwoners van het gebied. Ze worden er al eeuwen bewaard en dienen er bewaard te blijven. Een kijkje in het verleden, leidt de blik naar de toekomst. Het overbrengen van de archieven naar het Zeeuws Archief zien wij als een aanslag op het cultuurbeleid van de gemeente Sluis.